Tekst i fotografije: Leka Dedivanović
Liverpulov dom Enfild, jedan je od najslavnijih sportskih terena u svijetu. To je bio i jedan od razloga da mi tokom kratkog boravka u Liverpulu prva stanica bude upravo legendarni stadion. Do stadiona sam stigao gradskim autobusom nakon nekih desetak minuta vožnje od centra grada. Pred ulazom je već bila grupa ljudi koja je čekala da se muzej otvori i da krenemo sa stadionskom turom.
Ulaznice za utakmice nije lako naći, posebno kada dolaze Mančester, Čelzi, Arsenal ili protivnici u nekom od evropskih takmičenja. Cijene karata vrtoglavo skaču I za najbolja mjesta mogu koštati I po par hiljada funti. Na dan kada sam bio u Liverpulu “crveni” su gostovali Arsenalu, pa nijesam imao prilike da ih vidim na terenu. Za utjehu je bio meč Evertona protiv Totenhema, ali o “plavima” ću nešto više pisati naredne sedmice.
Odmah sam primijetio da su okolne kuće na Enfildu obnovljene i da je cio kraj dobio neku novu energiju. Prije desetak godina kada sam prvi put bio ovdje većina kuća je bila napuštena i zamandaljena pa ni u sred bijela dana nije bilo prijatno šetati ovim krajem. Očigledno da Merseyside-om duvaju neki novi vjetrovi pa cio kraj dobija neki mirniji i ljepši izgled na radost mještana, a bogomi i nas koji dolazimo da pratimo utakmice.
THIS IS ANFIELD
Prije izlaska na teren kroz čuveneni tunel naišli smo na kultnu tablu “This is Anfield“ koju je najpopularniji trener crvenih Bil Šenkli postavio kako bi podsjetio svoje igrače za koga igraju i da protivnicima istakne da su stigli na pakao Enfilda.
Enfild je nekad bio domaći teren današnjeg ljutog rivala Evertona koji je na ovom mjestu igrao utakmice od 1884. do 1892. godine. Nakon toga “plavi” se sele na obližnji Gudison Park, a stari gazda Enfilda Džon Hodling utemeljio je novi fudbalski klub koji danas svi znamo kao Liverpul FC. Ostalo je istorija, rekli bi hroničari.
Prva pomisao na Enfild je Kop ”majka svih tribina”. Kop je inače, naziv za glavnu tribinu “na stajanje” na bilo kojem stadionu, ali jedino je Liverpulov poznat kao “The Kop“. Nadimak Spion Kop ideja je lokalnog novinara, koji je uporedio ovu tribinu sa istoimenim brdom u Južnoj Africi, na kojem su izginuli mnogi engleski vojnici tokom Burskih ratova između Britanije i Južnoafrikanaca početkom prošlog vijeka.
Kad je izgrađen 1906. Kop je kao najveća tribina u Engleskoj primao 25.000 navijača. Masa okupljena na Kopu pjevala i bodrila svoje igrače i postala poznata širom Engleske pod nazivom “Kopits”. Kada je 1928. postavljena metalna krovna konstrukcija, huk koji su navijači proizvodili bio je jači nego na drugim stadionima što je slavu Kopa pronijelo i van granica Engleske.
Iako izgledom podsjeća na stari, današnji Kop je prema mišljenju navijača samo blijeda kopija nekadašnjeg.
Pored Kopa Enfield ima još tri tribine: Main stand, tribinu Sir Kenny Dalglish i Enfield Road End. Nakon brojnih promjena i rekonstrukcija, danas kultni stadion ima 60.725 sjedećih mjesta.
SLAVNA ISTORIJA I BLISTAVA BUDUĆNOST
Liverpul je osvajač najvećih evropskih i engleskih fudbalskih takmičenja, a njegovi najvijači su među najbrojnijim na svijetu.
Obilazak stadiona uključuje i posjetu svlačionicama, sali za press konferencije, tehničkim prostorijama, a najveću radost gostima pričinjava ulazak u muzejske prostorije. U muzeju se mogu vidjeti brojne memorabilije koje podsjećaju na slavnu istoriju ovog kluba, njegove legendarne igrače, kao i na uspone i padove koje je Liverpul tokom decenija imao.
Prisjetimo se nekih od njih.
Godine 1901. Liverpul je prvi put osvojio Fudbalsku Ligu, a 1914. se prvi put plasirao u finaleFA kupa. Nakon toga, klub se uglavnom nalazio na sredini tabele, bez većih uspeha, sve dok 1959. za menadžera nije postavljen Bil Šenkli, koji je od kluba stvorio najjači tim u Ligi. S njim je 1965. po prvi put osvojen FA kup, 1973. i UEFA kup, ali se Šenkli naredne godine povukao, ostavivši za sobom jedan od najboljih timova Evrope koji je u svojim redovima imao igrače kao što su Rej Klemens, Emlin Hjuz, Tomi Smit, Fil Tompson, Ian Kalahan, Kevin Kigen i Džon Tošak.
Nova epoha u istoriji započela je dolaskom Šenklijevog asistenta, Boba Pejzlija za menadžera kluba. Liverpul je u Rimu 1977. godine porazio Borusiju Menhenglabah sa 3:1 i po prvi put u istoriji “crveni” osvajaju neki evropski kup. Nakon toga ređaju se veliki uspjesi na domaćoj i međunarodnoj sceni pa Liverpul ponavlja ovaj uspjeh još dva puta, 1978. i 1981. Godine. To je razdoblje kada crveni dres nose legende kluba: Keni Dagliš, Alan Hasen, Fil Nil, Jan Raš i drugi.
Posle Pejzlija kormilo kluba preuzima Džon Fegan, sa njlim klug dolazi do još jednog evropskog kupa 1984. godine, takođe te iste sezone osvajaju i prvu diviziju (današnju premijer ligu) i liga kup.
Posle dvadeset i jedne godine Liverpul je predvođen Rafom Benitezom, 2005. godine u Istanbulu osvajio Ligu šampiona u dramatičnom finalu. Pod vođstvom Jirgena Klopa, Liverpul 2019. godine u Madridu dolazi do svoje šeste lige šampiona.
YOU’LL NEVER WALK ALONE
Na prilazu stadionu spomenik imaju najslavniji protagonisti Liverpulove istorije. Ispred Kopa i ”Shankly Gates” – nalazi se statua slavnog trenera, a u blizini je i čuvena kapija od livenog gvožđa sa natpisom ”You’ll Never Walk Alone”.
VJEČNA VATRA U ZNAK SJEĆANJA NA TRAGEDIJU
Vječna vatra “Hillsborough memorial“ podsjeća na 96 poginulih Liverpulovih navijača u tragediji koja se dogodila na polufinalu FA Kupa 1989. godine. Ovaj tragični događaj izazvao je brojne promjene na stadionima širom Ujedinjenog Kraljevstva, pa su tako ukinuta mjesta za stajanje na svim većim stadionima.
MERSEYSIDE DERBI
Merseyside derbi izeđu Liverpula i Evertona jedan je od najvećih sportskih rivaliteta na svijetu, a Anfield road i Goodison park pamte mnoge sportske okršaje crvenih i plavih. U obližnjim pabovima okupljaju se navijači, a dresovi , šalovi I najljepnice navijačkih grupa krase njihove zidove.
Stenley park i okolne ulice koje dijele dva stadiona gradskih rivala pamte brojne tuče u kojima su teške povrede zadobile stotine navijača oba kluba. Represivnim mjerama britanske policije navijački sukobi su zadnje dvije decenije postali rijetkost, na zadovoljstvo ljubitelja fudbala.
